Το 1 τοις εκατό της ανθρωπότητας έχει ξεριζωθεί: Έκθεση Παγκόσμιες Τάσεις της Ύπατης Αρμοστείας

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) απευθύνει σήμερα έκκληση σε όλες τις χώρες του κόσμου να κάνουν πολλά περισσότερα ώστε να βρουν σπίτι σε εκατομμύρια πρόσφυγες και άλλους ανθρώπους που έχουν εκτοπιστεί λόγω των συγκρούσεων, των διώξεων ή γεγονότων που έχουν διαταράξει σε μεγάλο βαθμό τη δημόσια τάξη. Όπως καταδεικνύει η έκθεση που δημοσιεύεται σήμερα, ο αναγκαστικός εκτοπισμός επηρεάζει στις μέρες μας πάνω από το ένα τοις εκατό ολόκληρης της ανθρωπότητας – 1 άτομο στα 97 – με όλο και λιγότερους ξεριζωμένους να καταφέρνουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους.

Σύμφωνα με την ετήσια Έκθεση της Υ.Α. Παγκόσμιες Τάσεις, η οποία δημοσιεύεται δύο ημέρες πριν από την Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων στις 20 Ιουνίου, είναι η πρώτη φορά που ο αριθμός των εκτοπισμένων φτάνει τα 79,5 εκατομμύρια στα τέλη του 2019. Είναι ο υψηλότερος αριθμός που έχει δει ποτέ η Ύπατη Αρμοστεία.

Η Έκθεση τονίζει επίσης ότι οι προοπτικές να τελειώσουν γρήγορα τα δεινά των προσφύγων ολοένα και λιγοστεύουν. Τη δεκαετία του ’90, κάθε χρόνο 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες κατά μέσο όρο ήταν σε θέση να επιστρέψουν στο σπίτι τους. Την τελευταία δεκαετία o αριθμός αυτός μειώθηκε στους 385.000 περίπου, που σημαίνει ότι η αύξηση των εκτοπισμένων σήμερα ξεπερνά κατά πολύ την εύρεση λύσεων.

«Είμαστε μάρτυρες μιας διαφορετικής πραγματικότητας, καθώς ο αναγκαστικός εκτοπισμός στις μέρες μας είναι όχι μόνο πιο διαδεδομένος αλλά και ένα φαινόμενο που απλά δεν είναι πια βραχυπρόθεσμο ούτε προσωρινό», δήλωσε ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες Filippo Grandi. «Δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι οι άνθρωποι θα ζουν σε συνθήκες αναταραχής για χρόνια, χωρίς τελειωμό, χωρίς μια ευκαιρία να επιστρέψουν στο σπίτι τους ή την ελπίδα να χτίσουν ένα μέλλον εκεί που βρίσκονται. Χρειαζόμαστε μια θεμελιωδώς καινούρια και πιο ανοιχτή στάση απέναντι σε όλους τους ανθρώπους που τρέπονται σε φυγή, σε συνδυασμό με μια πολύ μεγαλύτερη αποφασιστικότητα να βάλουμε ένα τέλος στις συγκρούσεις που μαίνονται για χρόνια και αποτελούν τη ρίζα τόσο μεγάλων δεινών.»

Η Έκθεση της Υ.Α. Παγκόσμιες Τάσεις δείχνει ότι από τα 79,5 εκατομμύρια ανθρώπους που εκτοπίστηκαν στα τέλη της περασμένης χρονιάς, τα 45,7 εκατομμύρια ήταν άνθρωποι που διέφυγαν σε άλλες περιοχές της ίδιας τους της χώρας. Οι υπόλοιποι εκτοπίστηκαν αλλού: 4,2 εκατομμύρια ήταν άνθρωποι που περίμεναν την έκβαση των αιτημάτων ασύλου τους, ενώ 29,6 εκατομμύρια ήταν πρόσφυγες και άλλοι βίαια εκτοπισμένοι εκτός της πατρίδας τους.

Αυτή η ετήσια αύξηση, από τα 70,8 εκατ. στα τέλη του 2018, είναι αποτέλεσμα δύο βασικών παραγόντων. Ο πρώτος είναι ο ανησυχητικός νέος εκτοπισμός που έλαβε χώρα το 2019, ιδίως στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Sahel, την Υεμένη και τη Συρία. Η τελευταία βρίσκεται στο δέκατο έτος συρράξεων, ενώ από τη Συρία μόνο προέρχονται 13,2 εκατ. πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και εσωτερικά εκτοπισμένοι, δηλαδή το ένα έκτο του παγκόσμιου συνόλου.

Ο δεύτερος παράγοντας είναι η καλύτερη αποτύπωση της κατάστασης των κατοίκων της Βενεζουέλας που εγκατέλειψαν τη χώρα τους, πολλοί από τους οποίους δεν έχουν νόμιμα καταγραφεί ως πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο, αλλά για τους οποίους απαιτούνται ρυθμίσεις που να φροντίζουν για την προστασία τους.

Και μέσα σε όλους αυτούς τους αριθμούς κρύβονται μια σειρά από κρίσεις ατομικές και πολύ προσωπικές. Για παράδειγμα, ο αριθμός των παιδιών (30-34 εκατ. κατ’ εκτίμηση, μεταξύ των οποίων δεκάδες χιλιάδες ασυνόδευτα) που έχουν εκτοπιστεί είναι μεγαλύτερος από το συνολικό πληθυσμό της Αυστραλίας, της Δανίας και της Μογγολίας μαζί. Στο μεταξύ, η αναλογία των εκτοπισμένων άνω των 60 ετών (4%) είναι πολύ χαμηλότερη από αυτή του παγκόσμιου πληθυσμού (12%) – ένα στατιστικό στοιχείο που αποτυπώνει τεράστιο σπαραγμό, απελπισία, θυσίες και σκληρό αποχωρισμό από οικεία πρόσωπα.

Οκτώ πράγματα που πρέπει να γνωρίζει κανείς σήμερα για τον αναγκαστικό εκτοπισμό

• 100 εκατομμύρια άνθρωποι τουλάχιστον αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους την τελευταία δεκαετία, αναζητώντας καταφύγιο είτε εντός είτε εκτός της χώρας τους. Πρόκειται για έναν αριθμό ξεριζωμένων που ξεπερνά τον συνολικό πληθυσμό της Αιγύπτου, της 14^ης πολυπληθέστερης χώρας στον κόσμο.
• Ο αναγκαστικός εκτοπισμός έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 2010 (41 εκατ. τότε σε αντιδιαστολή με 79,5 εκατ. σήμερα).
• Το 80% των εκτοπισμένων ανθρώπων παγκοσμίως βρίσκεται σε χώρες ή εδάφη που έχουν πληγεί από οξεία επισιτιστική ανασφάλεια και υποσιτισμό – πολλές από αυτές τις χώρες αντιμετωπίζουν κινδύνους που αφορούν στο κλίμα καθώς και σε άλλες καταστροφές.
• Πάνω από τα τρία τέταρτα των προσφύγων του κόσμου (77%) έχουν παγιδευτεί σε καταστάσεις μακροπρόθεσμου εκτοπισμού – για παράδειγμα η κατάσταση στο Αφγανιστάν διανύει πλέον την πέμπτη δεκαετία.
• Πάνω από οκτώ στους δέκα πρόσφυγες (85%) βρίσκονται σε αναπτυσσόμενες χώρες, συνήθως σε χώρα που γειτνιάζει στη χώρα από την οποία διέφυγαν.
• Τα δύο τρίτα των ανθρώπων που έχουν εκτοπιστεί εκτός των συνόρων της χώρας τους προέρχονται από πέντε χώρες: Συρία, Βενεζουέλα, Αφγανιστάν, Νότιο Σουδάν και Μυανμάρ.
• Η Έκθεση Παγκόσμιες Τάσεις συνυπολογίζει όλους τους σημαντικότερους πληθυσμούς προσφύγων και εκτοπισμένων ανθρώπων, περιλαμβανομένων των 5,6 εκατ. Παλαιστίνιων προσφύγων που εμπίπτουν στην εντολή της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή (UNRWA).
• Η δέσμευση στο πλαίσιο της Ατζέντας 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη να «μη μείνει κανείς πίσω» περιλαμβάνει πλέον ρητά τους πρόσφυγες, χάρη σε έναν καινούριο δείκτη για τους πρόσφυγες που ενέκρινε η Στατιστική Επιτροπή του ΟΗΕ φέτος τον Μάρτιο.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η στατιστική έκθεση Παγκόσμιες Τάσεις της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες δημοσιεύεται παράλληλα με την ετήσια Παγκόσμια Έκθεση, που καταγράφει τις δράσεις που αναλαμβάνει ο οργανισμός για να ανταποκριθεί στις ανάγκες όλων όσοι αναγκάζονται να τραπούν σε φυγή, καθώς και στις ανάγκες όσων ανιθαγενών πληθυσμών γνωρίζουμε στον κόσμο.

Περισσότερες πληροφορίες: Η έκθεση της Υ.Α. Παγκόσμιες Τάσεις και ένα πακέτο με οπτικοακουστικό υλικό είναι διαθέσιμα για τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης σε αυτή τη σελίδα: https://www.unhcr.org/unhcr-global-trends-2019-media