Η βελτίωση της επιστρεπτέας προκαταβολής δείχνει το δρόμο στήριξης του εμπορίου

Συνέντευξη του Προέδρου της ΕΣΕΕ στο capital.gr – 18/6/2020

• Ένα μήνα μετά την έξοδο του εμπορίου από την “καραντίνα”, σε τι επίπεδα κινείται ο τζίρος των εμπορικών επιχειρήσεων σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα πέρσι και σε σχέση με τον περασμένο Φεβρουάριο (πριν την εκδήλωση της πανδημίας);

Η εικόνα της αγοράς σήμερα επιβεβαιώνει δυστυχώς τις πλέον δυσοίωνες εκτιμήσεις για τον αντίκτυπο που επέφερε η πανδημία και το lockdown στο διαθέσιμο προς κατανάλωση εισόδημα και κατ’ επέκταση στον τζίρο των εμπορικών καταστημάτων. Είτε τη συγκρίνουμε με πέρυσι την ίδια εποχή, είτε με τον περασμένο Φεβρουάριο, η διαφορά στην κίνηση και τον όγκο των αγορών είναι τεράστια και ο τζίρος είναι παντού από αναιμικός έως απογοητευτικός, σε βαθμό που μας δημιουργείται έντονος προβληματισμός και ανησυχία για την βιωσιμότητα χιλιάδων μικρομεσαίων εμπορικών επιχειρήσεων και των θέσεων εργασίας που προσφέρουν.

• Έχουν καταγραφεί εμπορικές επιχειρήσεις που, αφότου το κράτος επέτρεψε το άνοιγμα τους, συνέχισαν να είναι κλειστές με δική τους πρωτοβουλία, αδυνατώντας οικονομικά  να λειτουργήσουν;

Με την προσδοκία ότι θα καλύψουν ένα μέρος έστω των απωλειών τους, οι επιχειρήσεις γενικού εμπορίου, όπως αυτές με είδη ένδυσης, υποδήματα και ηλεκτρικά είδη, τέθηκαν σε λειτουργία στο σύνολό τους αμέσως μετά την άρση της κρατικής εντολής που τις κράτησε κλειστές για 55 ημέρες. Ωστόσο, σε αρκετούς από τους τουριστικούς προορισμούς της χώρας, ακόμη και στο εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας, στην Πλάκα και το Μοναστηράκι, υπήρξαν μέχρι και το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου καταστήματα με τουριστικά είδη και είδη λαϊκής τέχνης που παρέμειναν κλειστά, καθώς η πελατεία τους είναι αποκλειστικά τουρίστες, οι οποίοι, τουλάχιστον ως σήμερα είναι είδος εν ανεπαρκεία. Είναι διάχυτη η αγωνία στους συναδέλφους μας αυτούς για την πορεία του τουρισμού, καθώς οι περισσότεροι με τα έσοδα που συνήθως έχουν έως τον Οκτώβριο καλύπτουν τις υποχρεώσεις τους τον χειμώνα και την άνοιξη του επόμενου έτους.

• Πως αξιολογείτε το νέο μηχανισμό επιδότησης μισθών και εισφορών “Συνεργασία” ; Εκτιμάτε ότι είναι πολλές οι επιχειρήσεις που θα επιδιώξουν την ένταξή τους στο Πρόγραμμα αυτό;

 Η διορθωτική παρέμβαση του Πρωθυπουργού για κάλυψη των εργοδοτικών εισφορών στο 60% και η δυνατότητα που δόθηκε για χρονική παράταση του όλου μηχανισμού καθιστά περισσότερο ελκυστικό το Πρόγραμμα «Συνεργασία» σε μεγαλύτερο αριθμό επιχειρήσεων. Στον κλάδο του εμπορίου πάντως, με τις χιλιάδες οικογενειακού χαρακτήρα ατομικές επιχειρήσεις και τη συντριπτική πλειονότητα από τις υπόλοιπες να απασχολεί 1 – 3 εργαζομένους, εκτιμώ πως τουλάχιστον το καλοκαίρι λίγες θα είναι αυτές που θα μειώσουν στο μισό το ωράριο των υπαλλήλων τους, καθώς ήδη λειτουργούν οριακά, με το ελάχιστο δυνατό προσωπικό. Βέβαια, όλα θα εξαρτηθούν από την αγοραστική κίνηση, οπότε είναι καλό να υπάρχει το πρόγραμμα αυτό ως «εργαλείο» μείωσης των λειτουργικών εξόδων, απλά εύχομαι να μην το χρειαστεί κανείς συνάδελφος.

• Ο νέος κύκλος της Επιστρεπτέας Προκαταβολής αίρει τις αδικίες για τις ΜμΕ, τις οποίες είχε αναδείξει η ΕΣΕΕ το περασμένο διάστημα;

Πράγματι, αναδείξαμε έγκαιρα και τεκμηριωμένα πως ο α΄ κύκλος της Επιστρεπτέας Προκαταβολής απέκλειε χωρίς πειστικό λόγο τις ατομικές εμπορικές επιχειρήσεις που δεν απασχολούν προσωπικό. Άφηνε έτσι χωρίς αυτή την μικρή – αλλά τόσο απαραίτητη – ένεση ρευστότητας αυτούς που την χρειάζονταν περισσότερο, με κίνδυνο να δημιουργηθούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, καθώς εμπορικές επιχειρήσεις που βρίσκονται δίπλα δίπλα, με το ίδιο ακριβώς αντικείμενο, είχαν από την Πολιτεία τελείως διαφορετική μεταχείριση. Ευτυχώς, οι συνεχείς παρεμβάσεις μας βρήκαν τελικά ανταπόκριση από το Υπουργείο Οικονομικών που έχει αποδείξει την σοβαρότητά του και με το οποίο έχουμε άριστη συνεργασία. Η λύση που επελέγη στον β΄ κύκλο της Επιστρεπτέας Προκαταβολής, δηλαδή να έχουν δικαίωμα υπαγωγής όλες οι επιχειρήσεις που διαθέτουν ταμειακή μηχανή, ανεξαρτήτως αν έχουν προσωπικό, αποδίδει δικαιοσύνη στην αγορά και δίνει δικαίωμα σε ανάσα ρευστότητας σε επιπλέον 130.000 ατομικές εμπορικές επιχειρήσεις.

• Καλύπτει το νέο Ταμείο Εγγυοδοσίας τις ανάγκες χρηματοδότησης;

 Παρά τις προσδοκίες που δημιούργησε, δυστυχώς το Ταμείο Εγγυοδοσίας δεν ανταποκρίνεται ως έχει στις ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που κατεξοχήν πλήττονται από την κρίση. Προβλέπει αυστηρούς όρους χορήγησης δανείων και δίνει μάλιστα τη δυνατότητα στα τραπεζικά ιδρύματα να θέτουν επιπλέον κριτήρια. Η πρόβλεψη για ανώτατο όριο μόλις 40% στο ύψος της ζημιάς που θα αναλαμβάνει η Αναπτυξιακή Τράπεζα οδηγεί τις τράπεζες να ζητούν υψηλές εξασφαλίσεις/collaterals και να ανεβάζουν τα πραγματικά επιτόκια δανεισμού. Επιπλέον οι προϋποθέσεις που τίθενται να είναι οι επιχειρήσεις χρηματοοικονομικά υγιείς και ταυτόχρονα φορολογικά και ασφαλιστικά ενήμερες δημιουργούν γραφειοκρατικά εμπόδια και ουσιαστικά αναιρούν την αρχική στόχευση της κυβέρνησης, που είναι να βοηθήσει όσες επιχειρήσεις έχασαν το βηματισμό τους λόγω της πανδημίας. Εξυπακούεται, πως για να ζητά μία εταιρεία δανειοδότηση, έχουν επιδεινωθεί βασικά οικονομικά της μεγέθη, αλλιώς δεν έχει λόγο να τη ζητά.

• Πως κρίνετε, ως σύνολο, τα έως τώρα θεσπισμένα μέτρα στήριξης (εν μέσω πανδημίας) της απασχόλησης και της επιχειρηματικότητας;. Ποια επιπλέον μέτρα πρέπει να λάβει η κυβέρνηση στο φορολογικό, το ασφαλιστικό και τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων το αμέσως επόμενο διάστημα;

Οι επιπτώσεις της πανδημίας, τόσο σε υγειονομικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο, βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη και είναι φανερό πως τόσο η δημόσια υγεία όσο και η ελληνική οικονομία έχουν προσώρας πετύχει μόνο μία εύθραυστη ισορροπία. Η μεγάλη μείωση των δημόσιων εσόδων το πρώτο πεντάμηνο, η αύξηση της ανεργίας ιδιαίτερα στον κλάδο του τουρισμού και η μείωση του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων, προμηνύουν ένα δύσκολο φθινόπωρο. Σίγουρα, τα μέτρα της κυβέρνησης «φρέναραν» έως τώρα σε ένα βαθμό την περαιτέρω επιδείνωση όλων αυτών των δεικτών. Χρειάζονται όμως ακόμη πιο θαρραλέες κινήσεις φορολογικών – ασφαλιστικών ελαφρύνσεων και ενίσχυσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων.

Έχουμε θέσει τις προτάσεις μας υπόψη του οικονομικού επιτελείου και όλων των κομμάτων: Η θέσπιση ακατάσχετου επιχειρηματικού λογαριασμού, η πλήρης αναστολή των φορολογικών υποχρεώσεων και δόσεων ρυθμίσεων των ΜμΕ έως 31/12, η δραστική μείωση της προκαταβολής φόρου, η επιδότηση όλων των εμπορικών μισθώσεων σε ποσοστό 40% από το κράτος ως το τέλος του έτους και η θέσπιση των μικροπιστώσεων – από κοινού με τις βελτιώσεις στο Ταμείο Εγγυοδοσίας που προανέφερα – είναι μερικά από τα μέτρα που μπορούν να θωρακίσουν την επιχειρηματικότητα και την απασχόληση, ώστε «να βγει η χρονιά».

• Ποιες προβλέπετε να είναι οι διαρθρωτικές αλλαγές που μπορεί να φέρει στο ελληνικό εμπόριο η κορονο-κρίση ; (πχ πως θα επηρεασθούν οι εισαγωγές, το εσωτερικό εμπόριο, ο συσχετισμός “δύναμης” μεταξύ μεγάλων και μικρών επιχειρήσεων κλπ);

 Η πανδημία, όπως προκύπτει από όλες τις οικείες μελέτες, επηρεάζει περισσότερο τον τριτογενή τομέα παραγωγής, δηλαδή κυρίως το εμπόριο και τον τουρισμό, επιταχύνοντας παράλληλα μια σειρά ευρύτερων μεταβολών στον κλάδο του εμπορίου. Τα ζητήματα του ψηφιακού μετασχηματισμού, αλλά και της προσαρμογής στις απαιτήσεις της κλιματικής αλλαγής, καθίστανται περισσότερο επίκαιρα από ποτέ. Ειδικότερα, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, όπως έδειξε και το 1^ο Συνέδριο Future of Retail που διοργάνωσε η ΕΣΕΕ, κρίνεται ως αναγκαία συνθήκη για την βιωσιμότητα των ΜμΕ του λιανικού εμπορίου. Από την άλλη πλευρά όμως, σε σχέση με τον δυισμό μεταξύ «μεγάλων» και «μικρών» επιχειρήσεων είναι κάτι που διαπιστώνεται ξεκάθαρα στις δυο τελευταίες εκθέσεις του ελληνικού εμπορίου του ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ και εκτιμούμε πως λόγω της μείωσης του εισοδήματος και της αβεβαιότητας ο δυισμός αυτός θα ενταθεί. Όμως, σε κάθε περίπτωση, αυτό που είναι πρώτιστης σημασίας είναι η διατήρηση και η συνακόλουθη μεγέθυνση της εσωτερικής ζήτησης και του τζίρου. Θα πρέπει να αποτραπεί ένα νέο «ξαναμοίρασμα της πίτας» που είναι ήδη δραστικά μειωμένη και περιορισμένη, υπέρ των μεγάλων επιχειρήσεων.

• Βλέπετε διαφορές σε σχέση με τις συνέπειες της κορονο-κρίσης και τα κυβερνητικά μέτρα στην Ελλάδα σε σχέση με τις συνέπειες και τα μέτρα σε άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ;

Από τα στοιχεία που έχουμε συγκεντρώσει, προκύπτει το συμπέρασμα ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν κοινά μέτρα στήριξης προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Μέχρι στιγμής 27 κράτη-μέλη έχουν παράσχει κάποια μορφή αναστολής ή μείωσης φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης, 27 έχουν ανακοινώσει νέα συστήματα χρηματοοικονομικών εγγυήσεων, 25 έχουν προχωρήσει σε μηχανισμούς επιδότησης μισθών, 15 έχουν σχεδιάσει δάνεια με ευνοϊκούς όρους για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους αυτοαπασχολούμενους, 18 χώρες έχουν προβλέψει την αναστολή της υποχρέωσης καταβολής δόσεων δανείων και 14 έχουν σχεδιάσει επιχορηγήσεις ως ενέσεις στα ταμιακά διαθέσιμα.

Ως προς τις συνέπειες και πάλι το βίωμα είναι κοινό, είναι ευρωπαϊκό. Τα κλειστά καταστήματα στον κλάδο της λιανικής οδήγησαν σε απώλειες τζίρων επιχειρήσεων και προμηθευτών. Άλλο ένα χρήσιμο στοιχείο, που είδαμε είναι ότι όσο πιο ανώριμος είναι ένας κλάδος ψηφιακά, τόσο πιο δραματικές ήταν οι συνέπειες από το lockdown. Γι’ αυτό χρειάζεται να ενισχύσουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό του λιανικού εμπορίου, με την πρόνοια να διατηρούνται τα φυσικά καταστήματα στα κέντρα των πόλεων και παράλληλα τα ίδια να λειτουργούν σε διάφορα ψηφιακά κανάλια διασφαλίζοντας, μια ενιαία και εύκολα προσβάσιμη εμπειρία για τον καταναλωτή. Η εκτίμηση που έχει διαμορφωθεί για την λιανική είναι ότι συνολικά στην Ε.Ε. θα υπάρξει μια μείωση του ετήσιου κύκλου εργασιών κατά 16-20% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Άλλη μια εκτίμηση που έχει διαμορφωθεί είναι ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα δούμε πολλά καταστήματα να κλείνουν. Για ορισμένες χώρες το ποσοστό των καταστημάτων που αναμένεται να κλείσουν αγγίζει το 40%. Μια τέτοια εξέλιξη θα έχει σοβαρές αρνητικές και αλυσιδωτές συνέπειες τόσο στις αστικές περιοχές όσο και στην περιφέρεια (πχ. ανεργία, μειωμένη αγοραστική δύναμη πληγέντων, απώλεια εισοδημάτων από επαγγελματικές μισθώσεις κ.ο.κ.). Γι’ αυτό και επιμένουμε ότι η τόνωση της κατανάλωσης έχει ζωτική σημασία για όλη την αλυσίδα του εμπορίου (κατάστημα και προμηθευτές/λιανικό και χονδρικό).